Slaap-Waakcentrum SEIN: wetenschappelijke publicaties 2021

Datum
Tag
Nieuws
Schrijf u in voor de nieuwsbrief
Artsen monitoren slaap bij een patiënt

Het Slaap-Waakcentrum van SEIN doet wetenschappelijk onderzoek naar slaap-waakstoornissen, met in het bijzonder onderzoek naar overmatige slaperigheid (hypersomnolentie genoemd).

Met trots presenteren wij het jaaroverzicht van wetenschappelijke publicaties van ons Slaap-Waakcentrum in 2021. De publicaties variëren van onderzoek in de klinische praktijk tot postmortaal brein-weefsel onderzoek. De publicaties van 2021 staan hieronder vermeld; de onderstreepte namen werken of werkten bij het Slaap-waakcentrum van SEIN.

Diagnostiek en behandeling

Op het gebied van diagnostiek en behandeling hebben we bijgedragen aan de Europese behandel-richtlijnen van narcolepsie [1, 2], en aan de Nederlandse diagnostiek- en behandelrichtlijnen voor de eerstelijns zorg [3]. Ook waren we betrokken bij een vragenlijst-onderzoek naar de kennis en competentie van gespecialiseerde slaap-zorg in Europa [4].

  1. European guideline and expert statements on the management of narcolepsy in adults and children. Bassetti CLA, Kallweit U, Vignatelli L, Plazzi G, Lecendreux M, Baldin E, Dolenc-Groselj L, Jennum P, Khatami R, Manconi M, Mayer G, Partinen M, Pollmächer T, Reading P, Santamaria J, Sonka K, Dauvilliers Y, Lammers GJ. J Sleep Res. 2021 Dec;30(6):e13387. 
  2. European guideline and expert statements on the management of narcolepsy in adults and children. Bassetti CLA, Kallweit U, Vignatelli L, Plazzi G, Lecendreux M, Baldin E, Dolenc-Groselj L, Jennum P, Khatami R, Manconi M, Mayer G, Partinen M, Pollmächer T, Reading P, Santamaria J, Sonka K, Dauvilliers Y, Lammers GJ.  Eur J Neurol. 2021 Sep;28(9):2815-2830.
  3. [Diagnosing and treating sleep for the general practitioner]. Teunissen LL, van Pinxteren B, Verbeek HMJCI, Lammers GJ.  Ned Tijdschr Geneeskd. 2021 Aug 5;165:D5465.
  4. Awakening to sleep disorders in Europe: Survey on education, knowledge and treatment competence of European residents and neurologists. Rakusa M, Sieminski M, Rakusa S, Falup-Pecurariu C, Fronczek R, Hidalgo H, Muntean ML, Pijpers A, Cochen De Cock V, Pizza F, Schmidt M, Schreier DR, Baldin E, Bassetti CLA, Kallweit U. Eur J Neurol. 2021 Sep;28(9):2863-2870.

Aandacht en vigilantie

Volgehouden aandacht en vigilantie (waakzaamheid) zijn bij slaap-aandoeningen vaak verstoord. Patiënten kunnen hier veel last van hebben in het dagelijks leven, zoals bij het werk, de opleiding, of tijdens het autorijden. Wij hebben in 2021 verschillende methoden die de aandacht tijdens het autorijden meten bij mensen met hypersomnolentie, met elkaar vergeleken [5]. Ook hebben we een opiniestuk gepubliceerd over de definitie van vigilantie [6].

  1. Comparing objective wakefulness and vigilance tests to on-the-road driving performance in narcolepsy and idiopathic hypersomnia. Bijlenga D, Urbanus B, van der Sluiszen NNJJM, Overeem S, Ramaekers JG, Vermeeren A, Lammers GJ. J Sleep Res. 2021 Nov 9:e13518.
  2. Vigilance: discussion of related concepts and proposal for a definition. van Schie MKM, Lammers GJ, Fronczek R, Middelkoop HAM, van Dijk JG. Sleep Med. 2021 Jul;83:175-181. doi: 10.1016/j.sleep.2021.04.038. Epub 2021 May 4.

Basaal onderzoek: het hypocretine systeem

Hypocretine (of orexine) is een neuropeptide dat afwezig is in het hersenvocht bij mensen met narcolepsie type 1. Onze onderzoekers hebben bijgedragen aan laboratoriumonderzoek naar het gebied van de validiteit van methoden om hypocretine in hersenvocht te meten [7]. Ook hebben we onderzoek gedaan naar het hypocretine systeem bij schizofrenie [7, 8].

  1. Orexin-A measurement in narcolepsy: A stability study and a comparison of LC-MS/MS and immunoassays. Lindström M, Schinkelshoek M, Tienari PJ, Kukkonen JP, Renkonen R, Fronczek R, Lammers GJ, Itkonen O. Clin Biochem. 2021 Apr;90:34-39.
  2. Changes of Hypocretin (Orexin) System in Schizophrenia: From Plasma to Brain. Lu J, Huang ML, Li JH, Jin KY, Li HM, Mou TT, Fronczek R, Duan JF, Xu WJ, Swaab D, Bao AM. Schizophr Bull. 2021 Aug 21;47(5):1310-1319.

Basaal onderzoek: immunologie

Op het gebied van immunologie heft ons team bijgedragen aan nieuwe inzichten in de relatie tussen immunologische reacties op ziekten en vaccinaties en het ontstaan van narcolepsie [9, 10].

  1. Understanding the association between sleep, shift work and COVID-19 vaccine immune response efficacy: Protocol of the S-CORE study. Lammers-van der Holst HM, Lammers GJ, van der Horst GTJ, Chaves I, de Vries RD, GeurtsvanKessel CH, Koch B, van der Kuy HM. J Sleep Res. 2021 Oct 6:e13496.
  2. New 2013 incidence peak in childhood narcolepsy: more than vaccination? Zhang Z, Gool JK, Fronczek R, Dauvilliers Y, Bassetti CLA, Mayer G, Plazzi G, Pizza F, Santamaria J, Partinen M, Overeem S, Peraita-Adrados R, da Silva AM, Sonka K, Del Rio-Villegas R, Heinzer R, Wierzbicka A, Young P, Högl B, Manconi M, Feketeova E, Mathis J, Paiva T, Canellas F, Lecendreux M, Baumann CR, Lammers GJ, Khatami R. Sleep. 2021 Feb 12;44(2):zsaa172.

Basaal onderzoek: neuro-anatomie

Ons onderzoeksteam heeft in 2021 een belangrijke bijdrage gedaan door middel van twee hoofdstukken voor het klinische handboek voor neurologie. Daarin worden de rol van histamine-producerende cellen in de thalamus van het brein, en van het hypocretine systeem besproken in het kader van verschillende neuro-psychiatrische aandoeningen [11, 12].

  1. The tuberomamillary nucleus in  neuropsychiatric disorders. Shan L, Fronczek R, Lammers GJ, Swaab DF. Handb Clin Neurol. 2021;180:389-400.
  2. The orexin/hypocretin  system in neuropsychiatric disorders: Relation to signs and symptoms. Fronczek R, Schinkelshoek M, Shan L, Lammers GJ. Handb Clin Neurol. 2021;180:343-358.
Nieuws overzicht